Jeden gwałtowny, nieodpowiedni ruch, na przykład schylenie się po przedmiot z podłogi i nie możesz się wyprostować. Ból promieniuje z okolicy dolnego odcinka kręgosłupa do biodra, uda, a nawet do stopy. Każda szybka zmiana pozycji nasila dolegliwości, a wstanie z łóżka graniczy z cudem? Jeśli dotknęły Cię objawy takie jak silny ból w dole pleców, promieniujący do pośladka, uda, łydki czy stopy, a ból nasila się podczas zmiany pozycji i zmniejsza się po „rozchodzeniu” to najprawdopodobniej dopadła Cię RWA KULSZOWA. Możesz w warunkach domowych wykonać prosty test. Usiądź na krześle wyprostowany, głowa w pozycji pionowej neutralnej, kolana i biodra ugięte pod kątem 90 st. Następnie wykonaj zgięcie głowy w przód (broda do mostka) i w tej pozycji postaraj się powoli wyprostować raz jedną, raz drugą nogę w kolanie. Wszystkie te ruchy wykonuj delikatnie. Jeśli ból zwiększy się podczas wykonywania testu, natychmiast przerwij test i wróć do pozycji neutralnej. Pora na wizytę u fizjoterapeuty!

Rwa kulszowa objawy przyczyny leczenie infografika

Czym jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa to zespół objawów spowodowanych uciskiem lub podrażnieniem nerwu kulszowego. Ucisk na nerw kulszowy spowodowany jest przez jądro miażdżyste, które wskutek zmian, jakie zachodzą w krążku międzykręgowym kręgosłupa (potocznie nazywanym dyskiem), uwypukla się z otaczającego je pierścienia włóknistego i uciska na nerw, powodując ból. Z kolei podrażnienie nerwu kulszowego może być wynikiem np. zwiększonego napięcia mięśniowego grupy mięśni ściśle sąsiadujących z nerwem kulszowym (np. mięsień gruszkowaty). Rwa nie jest zatem chorobą samą w sobie. To jedynie nadzwyczaj wymowny i dokuczliwy sygnał informacyjny, że na trasie przebiegu nerwu kulszowego dzieje się coś niedobrego.

Nazwa rwa pochodzi od określenia doznawanego bólu: jest on charakteryzowany jako rwący, kłujący, piekący. Jest wielce prawdopodobne, że będziesz odczuwać go w lędźwiach, ale ból może promieniować także poprzez pośladek do tylnej powierzchni uda i sięgać łydki i stopy. Tak rozległy obszar możliwego odczuwania dolegliwości wynika z faktu, że nerw kulszowy jest największą i najdłuższą wiązka nerwowa ludzkiego ciała. Powstał on z połączenia kilku nerwów odchodzących od rdzenia kręgowego, dlatego rwę określa się czasem niezbyt trafnie jako chore korzonki nerwowe.

Po tym poznasz, że to rwa kulszowa

Nerw kulszowy przebiega z obu stron ciała przez biodra, pośladki, uda, łydki i sięga aż do stóp. Skoro jest tak długi i rozbudowany, to i ból odczuwany po jego podrażnieniu do słabych i punktowych zazwyczaj nie należy. Jest to sprawa indywidualna, ponieważ natężenie odczuwanego doznania bólowego może być różne: od nieznacznego po trudne do zniesienia.

Ból to tylko jeden z symptomów rwy kulszowej. Podrażnienie lub ucisk największego nerwu ciała mogą też doprowadzić do powstania innych objawów, takich jak:

  • uczucie mrowienia, kłucia czy łaskotania w kończynie;
  • niedowład lub pogorszenie czucia w nodze – osłabienie siły mięśniowej oraz zaburzenia czucia dotyku, ciepła i zimna.
  • utrata kontroli nad oddawaniem moczu i/lub stolca (bardzo zły objaw, kwalifikujący nawet do zabiegu operacyjnego)

Jeżeli objawy rwy kulszowej powodują niedowład, poważne zaburzenia czucia i/lub problemy z oddawaniem moczu i/lub stolca czym prędzej udaj się do lekarza (neurolog), aby dowiedzieć się czy nie doszło do obszernego i trwałego uszkodzenia struktur nerwowych. Pamiętaj, że są to bardzo poważne objawy, których nie można bagatelizować!

Rwa kulszowa – przyczyny

Rwę kulszową mogą spowodować:

  • Dyskopatia – jako forma urazu (przerwanie pierścienia włóknistego), przeciążenia układu ruchu.
  • Zwyrodnienie kręgosłupa – to najczęstszy powód, wypracowywany zazwyczaj latami poprzez unikanie aktywności fizycznej (czasem z wygodnictwa lub z lenistwa, a czasem z powodu schorzenia układu ruchu, które powoduje ból i przez to zniechęca do gimnastyki, spacerów czy uprawiania sportu). Na powstawanie stanów zwyrodnieniowych wpływ mają też otyłość, wiek lub przeciążenia statyczne, jakim poddawany jest długotrwale kręgosłup – musisz na to uważać, jeśli jesteś np. fryzjerem, który codziennie po kilka godzin pochyla się nad głowami klientów, czy stomatologiem zwróconym często półbokiem do pacjenta siedzącego na fotelu dentystycznym.
  • Stany zapalne w obrębie korzeni nerwu kulszowego.
  • Kręgozmyk (przesuniecie kręgów leżących wyżej w stosunku do kręgu leżącego pod nimi).
  • Zwężenie kanału rdzenia kręgowego w odcinku lędźwiowym.
  • Ciąża – ucisk na nerw powoduje powiększająca się macica.
  • Neuropatie cukrzycowe.
  • Zmiany nowotworowe.

Rwa kulszowa – leczenie i pierwsza pomoc

W ramach pierwszej pomocy możesz:

  • przyjąć pozycję krzesełkową, czyli położyć się na plecach na twardym materacu, aby ustabilizować dolny odcinek kręgosłupa, a nogi zgiąć pod kątem prostym w stawach biodrowych i kolanowych i podłożyć pod nie poduszki; często pomaga także leżenie w pozycji bocznej.
  • zaaplikować sobie środki z grupy dostępnych bez recepty niesteroidowych leków przeciwzapalnych (tabletki, maści, żele) i wspomóc ich działanie masażem obolałego miejsca;
  • na bolące obszary zastosować chłodne kompresy.

Jeśli ból nie mija po 24 godzinach, idź do fizjoterapeuty – najlepiej umów wizytę domową. Dobry fizjoterapeuta zadba i złagodzenie bólu terapią manualną i terapią tkanek miękkich oraz doradzi jak bezboleśnie wykonywać czynności dnia codziennego. Terapeuta nauczy oraz pokaże serię ćwiczeń rozluźniających dopasowanych indywidualnie do potrzeb pacjenta oraz odpowie na wszelkie pytania związane z bólem pleców. Pamiętaj! Nie lekceważ nawet lekkich objawów bólowych, ponieważ jeśli popełnisz błąd podczas rekonwalescencji, objawy mogą się nasilić, a cały proces rehabilitacyjny znacznie się wydłuży. Zaufaj profesjonalistom, którzy w możliwie krótkim czasie pomogą Ci wyzdrowieć.