Jeden gwałtowny, nieodpowiedni ruch, na przykład schylenie się po przedmiot z podłogi i nie możesz się wyprostować. Ból promieniuje z okolicy dolnego odcinka kręgosłupa do biodra, uda, a nawet do stopy. Każda szybka zmiana pozycji nasila dolegliwości, a wstanie z łóżka graniczy z cudem? Jeśli dotknęły Cię objawy takie jak silny ból w dole pleców, promieniujący do pośladka, uda, łydki czy stopy, a ból nasila się podczas zmiany pozycji i zmniejsza się po „rozchodzeniu” to najprawdopodobniej dopadła Cię RWA KULSZOWA. Możesz w warunkach domowych wykonać prosty test. Usiądź na krześle wyprostowany, głowa w pozycji pionowej neutralnej, kolana i biodra ugięte pod kątem 90 st. Następnie wykonaj zgięcie głowy w przód (broda do mostka) i w tej pozycji postaraj się powoli wyprostować raz jedną, raz drugą nogę w kolanie. Wszystkie te ruchy wykonuj delikatnie. Jeśli ból zwiększy się podczas wykonywania testu, natychmiast przerwij test i wróć do pozycji neutralnej. Pora na wizytę u fizjoterapeuty!
Czym jest rwa kulszowa?
Rwa kulszowa to zespół objawów spowodowanych uciskiem lub podrażnieniem nerwu kulszowego. Ucisk na nerw kulszowy spowodowany jest przez jądro miażdżyste, które wskutek zmian, jakie zachodzą w krążku międzykręgowym kręgosłupa (potocznie nazywanym dyskiem), uwypukla się z otaczającego je pierścienia włóknistego i uciska na nerw, powodując ból. Z kolei podrażnienie nerwu kulszowego może być wynikiem np. zwiększonego napięcia mięśniowego grupy mięśni ściśle sąsiadujących z nerwem kulszowym (np. mięsień gruszkowaty). Rwa nie jest zatem chorobą samą w sobie. To jedynie nadzwyczaj wymowny i dokuczliwy sygnał informacyjny, że na trasie przebiegu nerwu kulszowego dzieje się coś niedobrego.
Nazwa rwa pochodzi od określenia doznawanego bólu: jest on charakteryzowany jako rwący, kłujący, piekący. Jest wielce prawdopodobne, że będziesz odczuwać go w lędźwiach, ale ból może promieniować także poprzez pośladek do tylnej powierzchni uda i sięgać łydki i stopy. Tak rozległy obszar możliwego odczuwania dolegliwości wynika z faktu, że nerw kulszowy jest największą i najdłuższą wiązka nerwowa ludzkiego ciała. Powstał on z połączenia kilku nerwów odchodzących od rdzenia kręgowego, dlatego rwę określa się czasem niezbyt trafnie jako chore korzonki nerwowe.
Po tym poznasz, że to rwa kulszowa
Nerw kulszowy przebiega z obu stron ciała przez biodra, pośladki, uda, łydki i sięga aż do stóp. Skoro jest tak długi i rozbudowany, to i ból odczuwany po jego podrażnieniu do słabych i punktowych zazwyczaj nie należy. Jest to sprawa indywidualna, ponieważ natężenie odczuwanego doznania bólowego może być różne: od nieznacznego po trudne do zniesienia.
Ból to tylko jeden z symptomów rwy kulszowej. Podrażnienie lub ucisk największego nerwu ciała mogą też doprowadzić do powstania innych objawów, takich jak:
- uczucie mrowienia, kłucia czy łaskotania w kończynie;
- niedowład lub pogorszenie czucia w nodze – osłabienie siły mięśniowej oraz zaburzenia czucia dotyku, ciepła i zimna.
- utrata kontroli nad oddawaniem moczu i/lub stolca (bardzo zły objaw, kwalifikujący nawet do zabiegu operacyjnego)
Jeżeli objawy rwy kulszowej powodują niedowład, poważne zaburzenia czucia i/lub problemy z oddawaniem moczu i/lub stolca czym prędzej udaj się do lekarza (neurolog), aby dowiedzieć się czy nie doszło do obszernego i trwałego uszkodzenia struktur nerwowych. Pamiętaj, że są to bardzo poważne objawy, których nie można bagatelizować!
Rwa kulszowa – przyczyny
Rwę kulszową mogą spowodować:
- Dyskopatia – jako forma urazu (przerwanie pierścienia włóknistego), przeciążenia układu ruchu.
- Zwyrodnienie kręgosłupa – to najczęstszy powód, wypracowywany zazwyczaj latami poprzez unikanie aktywności fizycznej (czasem z wygodnictwa lub z lenistwa, a czasem z powodu schorzenia układu ruchu, które powoduje ból i przez to zniechęca do gimnastyki, spacerów czy uprawiania sportu). Na powstawanie stanów zwyrodnieniowych wpływ mają też otyłość, wiek lub przeciążenia statyczne, jakim poddawany jest długotrwale kręgosłup – musisz na to uważać, jeśli jesteś np. fryzjerem, który codziennie po kilka godzin pochyla się nad głowami klientów, czy stomatologiem zwróconym często półbokiem do pacjenta siedzącego na fotelu dentystycznym.
- Stany zapalne w obrębie korzeni nerwu kulszowego.
- Kręgozmyk (przesuniecie kręgów leżących wyżej w stosunku do kręgu leżącego pod nimi).
- Zwężenie kanału rdzenia kręgowego w odcinku lędźwiowym.
- Ciąża – ucisk na nerw powoduje powiększająca się macica.
- Neuropatie cukrzycowe.
- Zmiany nowotworowe.
Rwa kulszowa – leczenie i pierwsza pomoc
W ramach pierwszej pomocy możesz:
- przyjąć pozycję krzesełkową, czyli położyć się na plecach na twardym materacu, aby ustabilizować dolny odcinek kręgosłupa, a nogi zgiąć pod kątem prostym w stawach biodrowych i kolanowych i podłożyć pod nie poduszki; często pomaga także leżenie w pozycji bocznej.
- zaaplikować sobie środki z grupy dostępnych bez recepty niesteroidowych leków przeciwzapalnych (tabletki, maści, żele) i wspomóc ich działanie masażem obolałego miejsca;
- na bolące obszary zastosować chłodne kompresy.
Jeśli ból nie mija po 24 godzinach, idź do fizjoterapeuty – najlepiej umów wizytę domową. Dobry fizjoterapeuta zadba i złagodzenie bólu terapią manualną i terapią tkanek miękkich oraz doradzi jak bezboleśnie wykonywać czynności dnia codziennego. Terapeuta nauczy oraz pokaże serię ćwiczeń rozluźniających dopasowanych indywidualnie do potrzeb pacjenta oraz odpowie na wszelkie pytania związane z bólem pleców. Pamiętaj! Nie lekceważ nawet lekkich objawów bólowych, ponieważ jeśli popełnisz błąd podczas rekonwalescencji, objawy mogą się nasilić, a cały proces rehabilitacyjny znacznie się wydłuży. Zaufaj profesjonalistom, którzy w możliwie krótkim czasie pomogą Ci wyzdrowieć.